Không phải công cuộc chuyển đổi số nào cũng mang lại thành công cho các doanh nghiệp. Có không ít những trường hợp doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại, mất tiền và không thu được kết quả cuối cùng.

Một nghiên cứu gần đây về các doanh nghiệp tại Việt Nam do các chuyên gia của Phòng Quản lý Đại học RMIT và KPMG Việt Nam thực hiện, đã xác định được 5 nguyên nhân phổ biến dẫn đến thất bại của các doanh nghiệp Việt khi chuyển đổi số.

Nghiên cứu thực hiện năm 2020 của RMIT và KPMG Việt Nam cho biết chuyển đổi số là một hành trình gian nan đối với bất kỳ doanh nghiệp nào. Tỷ lệ thất bại cao - nằm trong khoảng 60-80% - và không có dấu hiệu cải thiện.

Hai chuyên gia đầu ngành, Tiến sĩ Nguyễn Quang Trung và ông Nguyễn Tuấn Hồng Phúc đã dẫn đầu nghiên cứu này và đưa ra những nguyên nhân phổ biến khiến doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại.

Sau đây là 5 nguyên nhân khiến doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại được nghiên cứu của RMIT và KPMG Việt Nam chỉ ra.

Thiếu khả năng lãnh đạo để thúc đẩy đổi mới

Chuyển đổi kỹ thuật số không chỉ là một thay đổi đơn lẻ; đó là một sự thay đổi toàn bộ cấu trúc. Nỗ lực này đòi hỏi những ‘nhà lãnh đạo chuyển đổi’ có khả năng thúc đẩy sự đổi mới. Những nhà lãnh đạo này cần thể hiện sự quyết tâm, truyền cảm hứng, lãnh đạo bằng ví dụ, sự trao quyền và động lực.

Nghiên cứu cho thấy nhiều doanh nghiệp ‘phó mặc tất cả’ cho bộ phận CNTT của họ tự khám phá và thực hiện các thay đổi liên quan đến công nghệ. Các nhà lãnh đạo của các doanh nghiệp như vậy coi chuyển đổi kỹ thuật số là trách nhiệm của bộ phận CNTT. Trong khi đó, nhiều người đứng đầu bộ phận CNTT cho rằng họ có thể thực hiện chuyển đổi mà không cần nhiều ý kiến ​​đóng góp của lãnh đạo. Đây là một trong những lý do chính khiến phần lớn các dự án chuyển đổi kỹ thuật số thất bại trong kinh doanh.

Thiếu hoặc yếu năng lực năng động trong tổ chức

Năng lực năng động rất cần thiết để tích hợp, xây dựng và tái cấu trúc các năng lực bên trong và bên ngoài của một doanh nghiệp nhằm hỗ trợ môi trường thay đổi nhanh chóng. Ba loại năng lực động chính là khả năng cảm nhận, khả năng nắm bắt và khả năng biến đổi.

Những tiến bộ trong công nghệ đã giúp nhiều doanh nghiệp làm nên những điều kỳ diệu và một số trong số đó - chẳng hạn như Apple, Amazon, Microsoft và Alibaba - đã nhanh chóng trở thành những công ty lớn nhất trên thị trường chứng khoán. Đồng thời, nhiều thương hiệu - như Sears, Kodak, Nokia, Yahoo và Blockbuster - đã bị tụt lại phía sau trong cuộc đua, thậm chí một số còn phải đối mặt với phá sản. Các doanh nghiệp thành công cần phải mạnh trên cả ba năng lực năng động, trong khi các doanh nghiệp thất bại thường thiếu một phần hoặc hoàn toàn các khả năng đó.

Thiếu nền tảng văn hóa doanh nghiệp phù hợp

Văn hóa doanh nghiệp có vai trò to lớn trong việc thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới trong mỗi doanh nghiệp. Đây được coi là yếu tố quyết định sự thành công của chuyển đổi số.

Nhiều công cuộc cải cách hoặc thay đổi lớn thường gặp phải sự phản kháng của cả bên trong và bên ngoài lẫn bên ngoài tổ chức, điều này có thể làm tăng rủi ro trong suốt quá trình chuyển đổi kỹ thuật số. Quá trình này cải thiện đáng kể khi các công ty tạo ra một nền văn hóa doanh nghiệp khuyến khích nhân viên chấp nhận rủi ro và chấp nhận thất bại, để mọi người có thể học cách thích nghi nhanh chóng.

Ở nhiều doanh nghiệp nhỏ của Việt Nam, việc xây dựng loại hình văn hóa này vẫn chưa nằm trong chương trình nghị sự của lãnh đạo. Nghiên cứu chỉ ra rằng vì nguồn lực hạn chế, các nhà lãnh đạo sợ thất bại và thậm chí những sai lầm. Ngoài ra, việc các nhà lãnh đạo”có văn hóa đổ lỗi” rất phổ biến khiến nhân viên ngại bước ra khỏi vùng an toàn của họ, việc thực hiện chiến lược chuyển đổi số càng trở nên bất ổn và khó khăn hơn.

Quan niệm sai lầm về khả năng kỹ thuật số

Các khả năng kỹ thuật số của một doanh nghiệp không chỉ bao gồm cơ sở hạ tầng CNTT-TT mà là sự kết hợp của nhiều năng lực. Chúng bao gồm cơ sở hạ tầng công nghệ, quy trình thu thập và quản lý dữ liệu, phân tích dữ liệu, khả năng đưa ra các giải pháp dựa trên phân tích dữ liệu và công nghệ cũng như khả năng bảo mật.

Nhiều doanh nghiệp đã hiểu sai hoặc không hiểu hết khả năng kỹ thuật số là gì. Các doanh nghiệp này chỉ tập trung vào cơ sở hạ tầng CNTT-TT - vì vậy họ đã đầu tư vào các dự án công nghệ chi phí cao - nhưng các giải pháp cung cấp không đáp ứng được kỳ vọng của khách hàng và nhân viên.

Sai lầm trong chiến lược chuyển đổi kỹ thuật số

Các doanh nghiệp thường mắc phải các lỗi sau trong chiến lược chuyển đổi kỹ thuật số tổng thể:

Quá chú trọng công nghệ và quên rằng con người - nhân viên, cổ đông, khách hàng và nhà cung cấp - mới là chủ sở hữu thực sự của quá trình chuyển đổi. Quản trị công ty tốt cần được ưu tiên, cùng với các yếu tố nêu trên.

Ảo tưởng về thành công bằng cách đặt ra các mục tiêu không thực tế và thời gian thực hiện ngắn. Khi các mục tiêu không được đáp ứng hoặc khi việc thực hiện gặp quá nhiều thách thức, các bước thực hiện chuyển đổi số sẽ bị ảnh hưởng.

Thận trọng quá mức và cố gắng trở nên hoàn: Không có gì là tuyệt đối và quá thận trọng cũng tệ như bất cẩn. Khi một nhà lãnh đạo doanh nghiệp có tư duy cầu toàn, quá trình chuyển đổi kỹ thuật số thường sẽ bị cầu toàn và cuối cùng phải chịu chi phí cao.

Thiếu sự tập trung, chuẩn bị và nguồn lực dành riêng cho chuyển đổi số. Sai lầm này thường do sự kém hiểu biết về bản chất của chuyển đổi số. Tùy thuộc vào lĩnh vực hoạt động và quy mô của từng doanh nghiệp, chi phí và nguồn lực có thể khác nhau, nhưng chuyển đổi kỹ thuật số thường hướng đến những thay đổi cơ bản trong hoạt động, truyền thông và thậm chí cả mô hình kinh doanh. Do đó, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nên thu thập các nguồn lực phù hợp và ưu tiên thực hiện công việc này.

Hoàng Lan